Nga Jacques Attali
Ne jemi vetëm në fillim të kësaj krize, në të gjitha dimensionet e saj, e në veçanti në aspektin ekonomik dhe social. Shumë sektorë, si turizmi, transporti ose argëtimi, do të duan kohë shumë të gjatë të rinisin; shumë vende pune do të humben.
Nga ana tjetër, sektorë të tjerë janë të pazhvilluar dhe prodhimi i tyre mungon jashtëzakonisht shumë. Prandaj, ne duhet të veprojmë që tani për t’i dhënë një drejtim të ri ekonomisë, dhe për të gjetur motored e ri të zhvillimit.
Kjo është e vërtetë kudo, dhe veçanërisht në Evropë, ku prodhohen në masë të madhe mallra dhe shërbime,të cilat do të jenë më pak të nevojshme për një kohë të gjatë, dhe ku, në të kundërt është humbur një pjesë thelbësore e sovranitetit në sektorët që tani gjithnjë e më shumë rezultojnë të jenë jetikë. Kjo sepse Brukseli, përpara kërkesës për autonomi kishte objektiv konkurrencën.
Bashkimi Evropian nuk u përgjigjet ende këtyre sfidave të reja. Dhe kjo është normale: kur shëndetësia nuk është politikë komunitare por u lihet shteteve anëtare; buxheti i BE është i kufizuar në 1% të PBB-së.
E megjithatë, edhe pse me burime të kufizuara dhe të zënë në befasi, udhëheqësit e tanishëm të BE, dhe veçanërisht Komisioni Europian dhe Banka Qendrore Europiane , po bëjnë mrekulli. Qeveritë kombëtare gjithashtu po bëjnë shumë.
Prandaj, shumica e federalistëve kanë sjellë me të drejtë një ide të vjetër, atë të eurobonove, e cila do t’i lejonte Bashkimit Evropian të mbështesë vendet anëtare që po përpiqen të gjejnë financime me interesa sa më të ulëta.
Ky propozim ka çuar, përsëri, në një ndarje të thellë midis vendeve të Jugut dhe të tjerëve. Ndër më skeptikët, gjermanët dhe holandezët, kanë zgjedhur të mos japin argumente për kundërshtimin e tyre populist; kjo sepse partitë populiste janë anëtare në koalicionet qeverisëse. Ky debat në fakt është i vjetëruar. Duhet të mendojmë shumë ndryshe për çështjet që janë para nesh.
Së pari, sepse Banka Qendrore Evropiane tani i ka mjetet që të garantojë gjerësisht me norma të ulta emetimin e bonove qeveritare të vendeve anëtare; së dyti, sepse qeveritë janë shumë aktive në mbështetjen e biznesit të tyre; dhe së fundi sepse Banka Evropiane e Investimeve dhe instrumentet e tjera evropiane do të lëvizin.
Kjo është një mundësi për të ndryshuar paradigmën dhe për të menduar një zgjidhje krejtësisht të ndryshme, e cila jo vetëm që do të ishte financiare, por edhe politike, në kuptimin më fisnik. Një zgjidhje që do të forconte solidaritetin midis të gjitha vendeve anëtare, rivendosjen e ekonomisë dhe zgjidhjen e çështjeve të sovranitetit europian.
Për ta arritur këtë, BE duhet të sigurojë mjetet për të rivendosur autonominë në sektorët kryesorë të botës së nesërme, ato që unë i quaj “industritë jetike”: shëndetësia, ushqimi, higjena, uji, strehimi, dixhitalizimi, energjia, arsimi, kërkimi shkencor, shpërndarja, mbrojtja e mjedisit, siguria, informacioni dhe disa sektorë të tjerë.
Ne nuk mund të vazhdojmë të varemi nga furnizuesit jo-evropianë në këta sektorë bazë. Ne do të duhet të jemi dakord të paguajmë më shumë për këto produkte dhe shërbime, si një çmim për autonominë tonë. Kjo do të krijojë vende pune, për të kompensuar ata të humbur diku tjetër, dhe drejtime të reja për investimeve fitimprurëse.
Për të filluar këtë politikë, e cila mund të jetë e zakonshme, një zgjidhje do të ishte që Bashkimi Evropian të lëshojë një kredi masive, (me një shumë fillestare prej 200 miliardë euro, për shembull). Jo një “koronabond”, i cili synon të financojë tërë ekonominë; por një “bono jete” (një “eurobond i jetës”, i cila gjithashtu mund të quhet “bond sovraniteti”), i cili do të financojë vetëm industritë e jetike, me qëllim të sigurimit të autonomisë së BE-së.
Këto burime nuk mund të ecin me shpejtësinë e asaj që po përgatitet për Evropën e Mbrojtjes. Një institucion ad hoc do të vendosë për rregullat e shpërndarjes së këtij fondi midis vendeve dhe kompanive të ndryshme, në bazë të tenderave sa më masivë dhe të shpejtë që të jetë e mundur. Edhe vendet që nuk kanë shumë dëshirë për solidaritetin evropian, do ta përkrahnin si një egoizëm europian. Duhen ndërmarrë masa urgjente për të treguar se, në fund të tunelit, ka dritë. Për të ecur përpara. /Les Echos
/Përgatiti: Mapo.al/