A po zhduket gjuha holandeze si gjuhë kulturore dhe akademike në Holandë si pasojë e futjes së anglishtes si gjuhë e parë në çdo program studimi?
Nga Annette de Ghttps://gazetamapo.al/wp-content/uploads/2022/03/moto9.jpg*
Në dhjetor, Inspektorati i Arsimit të Holandës botoi rezultatet e një hetimi që sugjeron se në maj të vitit të kaluar shoqata “Beter Onderwijs Nederland- BON”, (Edukim më i mirë për Holandën) kishte të gjitha arsyet për të ngritur padi kundër dy universiteteve holandeze dhe inspektoratit të arsimit në një përpjekje për të ndaluar anglicizimin e arsimit të lartë në Holandë.
Sikur të kishte patur në dispozicion rezultatet e hetimit të inspektoratit në atë pikë, BON ndoshta mund ta kishte fituar çështjen duke i ngritur argumentet në padinë e tyre pak më ndryshe.
Përtej çdo dyshimi, hetimi tregon se shumë institucione të arsimit të lartë në Holandë shkelin Ligjin Holandez të Arsimit të Lartë. Përveç kësaj, ai sugjeron që inspektorati ka dështuar në detyrën e tij për të monitoruar nëse këto institucione përputhen me nenet përkatëse në ligj.
Nëse do të kishte ndjekur me të vërtetë zhvillimet në lidhje me ndërkombëtarizimin, siç thuhet në fjalinë e parë të përmbledhjes së raportit të hetimit, a nuk duhet të veprojë në përputhje me rrethanat disa vjet më parë, kur të gjitha figurat zyrtare të arsimit thanë se; ligji po injorohet masivisht me futjen e programeve të studimeve tërësisht në anglisht?
Pra, çfarë bën ligji, miratuar në vitin 1992, në lidhje me gjuhën e mësimdhënies në arsimin e lartë holandez dhe si diplomimi vetëm në gjuhën angleze po del kundër këtij legjislacioni?
Neni 1.3 i ligjit dikton që institucionet e arsimit të lartë duhet të avancojnë aftësinë e gjuhës holandeze të të gjithë studentëve holandezë. Neni 7.2 që përcakton se udhëzimet dhe provimet duhet të jenë në gjuhën holandeze, përveç nëse (a) programi i diplomës në fjalë synon në mënyrë specifike t’i ndihmojë ata të fitojnë një gjuhë tjetër; (b) një ligjëratë është dhënë nga një lektor vizitor që nuk flet holandisht, ose (c) natyra, organizimi ose cilësia e mësimdhënies, ose origjina e nxënësve, kërkon përdorimin e një gjuhe tjetër nga gjuha holandeze.
Nëse aplikohet 7.2c, domosdoshmëria e përdorimit të një gjuhe tjetër duhet të shpjegohet në një kod sjelljeje që miratohet nga bordi ekzekutiv i institucionit. Përtej çdo dyshimi, ligji mbështet idenë se gjuha e parazgjedhur në arsimin e lartë holandez është holandishtja dhe jo anglishtja.
Arritja e një pike kthese
Duke pasur parasysh qëllimin e pagabueshëm të legjislacionit për të ruajtur pozitën e holandezëve, shifrat në lidhje me numrin e programeve të mësuara plotësisht në anglisht në universitetet holandeze janë mahnitëse dhe më të larta se kudo tjetër në Europë.
Në vitin akademik 2017-2018, 23% e të gjitha programeve të nivelit Bachelor dhe 74% e të gjitha programeve të diplomave Master të ofruara nga universitetet holandeze ishin tërësisht në gjuhën angleze.
Megjithatë, procesi i anglicizimit vazhdon. Numrat e fundit, të lëshuar në dhjetor 2018, tregojnë se ky vit akademik ka patur një rritje prej 5% për programet e diplomës Bachelor dhe 2% për programet Master që zhvillohen tërësisht në gjuhën angleze.
Pika e vlimit
Me këto shifra të reja, ka ardhur në pikëpyetje më shumë programe që mësohen në gjuhën angleze sesa në holandisht. Në Universitetin e Twente dhe Universitetin e Mastrihtit, të dyja universitetet që BON thirri në gjykatë në vitin 2018, mësimdhënia në gjuhën angleze është pothuajse e plotë, duke përfshirë edhe programet e diplomës Bachelor.
Përqindjet e të gjitha programeve në anglisht tregojnë se universitetet në mënyrë të qartë nuk veprojnë në frymën legjislacionit holandez. Por, a kanë shkelur ligjin?
Hetimet e inspektoratit tregojnë se shumë institucione holandeze të arsimit të lartë, duke përfshirë disa universitete, po e shkelin ligjin.
Hetimi u përqendrua në kodin e sjelljes të përmendur në nenin 7.2c, një kod i tillë është i detyrueshëm në të gjitha rastet kur gjuha angleze (ose ndonjë gjuhë tjetër) në vend të gjuhës holandeze përdoret si gjuhë mësimdhënëse. Edhe nëse gjuha angleze është gjuhë e mësimit vetëm në një pjesë të programit gjithmonë universiteti duhet të shpjegojë nevojën për të përdorur një gjuhë tjetër përveç atyre holandeze.
Dy nga pyetjet kryesore të adresuara në hetim ishin nëse institucionet e arsimit të lartë që ofrojnë të paktën një program në tërësi apo kryesisht në anglisht, në të vërtetë kanë një kod sjelljeje dhe nëse po, nëse përmbajtja e tij është në përputhje me kërkesat ligjore.
77 nga 125 institucionet holandeze të arsimit të lartë përmbushën kriteret për përfshirjen në hetim, midis tyre universitetet kërkimore të financuara nga fondet publike, universitetet e shkencave të aplikuara (‘hogescholen’) dhe institucionet e financuara jopublikisht. Veçanërisht, vetëm 43 prej 77 institucioneve faktikisht kishin një kod të sjelljes, kështu që 34 të tjerët në mënyrë të qartë e kishin shkelur ligjin.
Po aq i rëndësishëm është fakti se nevoja për mësim në gjuhën angleze nuk është vërtetuar nga argumente të forta në cilindo nga 43 kodet e sjelljes siç parashikohet në nenin 7.2c.
Është jashtëzakonisht e çuditshme që në rreth një të tretën e kodeve të sjelljes është miratuar një parim ndryshe nga standardi “holandisht, por edhe…”, duke përfshirë të kundërtën e tij, parimin “anglisht…edhe” dhe arsyet për devijimin nga holandishtja si zgjedhje kryesore shpesh nuk shpjegohet.
Duke marrë parasysh faktin se ligji u bë në vitin 1992, një rezultat përfundimtar i rëndësishëm i hetimit të inspektoratit është se gjysma e kodeve të sjelljes datojnë nga viti 2017 dhe 2018. Nuk mund të mos dyshohet se institucionet në fjalë mund t’i kenë tërhequr ato në mënyrë retroaktive për të legjitimuar politikën e tyre gjuhësore, ndoshta duke iu përgjigjur shqetësimeve në rritje të publikut rreth zëvendësimit të shpejtë të gjuhës holandeze në arsimin e lartë holandez.
Ndikimi në ndërkombëtarizimin e arsimit
Motivi kryesor për ofrimin e të gjitha programeve në gjuhën angleze është se ky është magnet i fortë për studentët e huaj, të cilët, në një numër në rritje të programeve, tejkalojnë kolegët e tyre holandezë.
Për shembull, përqindja e studentëve ndërkombëtarë në mesin e studentëve të psikologjisë në Universitetin e Twente, Universitetit të Maastrichtit dhe Universitetit të Amsterdamit u rritën përkatësisht nga 50% në 80%, nga 52% në 86% dhe nga 3% në 57 % në të gjitha programet që u ofruan së pari në gjuhën angleze.
Universitetet holandeze (kërkimore) kanë parë që numri i tyre i studentëve të zgjerohet ndjeshëm gjatë dy viteve të fundit, kryesisht për shkak të rritjes së fluksit të studentëve ndërkombëtarë. Vetëm këtë vit akademik, popullata e studentëve u rrit me 5%. Që nga viti 2000 universitetet kanë parë që popullata e tyre studentore të rritet me 68% pa ndonjë rritje proporcionale të financimit.
Tani kanë arritur një pikë, ku nuk mund të përballojnë fluksin – ka më shumë se 1,000 studentë të vitit të parë që po dalin nga sallat e ligjëratave në disa fusha të studimit.
Ironikisht, në përpjekje për të fituar kontroll mbi fluksin e studentëve ndërkombëtarë, Shoqata e Universiteteve në Holandë (VSNU) është duke u përpjekur të marrë miratimin e ministrit për të ndaluar regjistrimin në të gjitha programet në gjuhën angleze me qëllim sigurimin e cilësisë arsimore që është rrezikuar nga rritja e pakontrollueshme e universiteteve.
Rreziku i mëtejshëm
Një arsye tjetër pse cilësia e arsimit është në rrezik në të gjitha programet angleze është se aftësia në një gjuhë të dytë është përgjithësisht më e ulët se në një gjuhë amtare. Kjo vlen edhe për holandezët, të cilët tentojnë të mbivlerësojnë në masë të madhe rrjedhshmërinë e tyre në anglisht. Kjo aftësi më e ulët në gjuhën angleze pengon marrjen e njohurive të studentëve.
Duke pasur parasysh faktin se neni 1.3 qartazi synon të nxisë aftësitë e gjuhës holandeze të studentëve dhe të mbrojë pozicionin e holandezëve në përgjithësi, dhënia e të gjitha lëndëve në gjuhën angleze, gjithashtu, ndikon negativisht në cilësinë e arsimit, sepse rezulton e kundërta: një njohje në rënie të gjuhës holandeze te studentët e regjistruar në programe të tilla dhe zhdukjen graduale të gjuhës holandeze si një gjuhë shkencore dhe kulturore.
Le të mos gabojmë.
Kundërshtarët e anglicizimit të arsimit të lartë në Holandë nuk kundërshtojnë praninë e gjuhës angleze në arsimin e holandezëve. Shumë veta madje do të mirëprisnin praninë e balancuar të gjuhës holandeze dhe angleze në programet vërtet dygjuhësore.
Ajo që ata kundërshtojnë është zëvendësimi i plotë i gjuhës holandeze me anglishten, siç ndodh në të gjitha programet. Duke i ofruar këto programe në një shkallë aq të madhe ka bërë që universitetet holandeze kanë ndërtuar një “kalë trojan”, i cili tani po i mund ata brenda mureve të tyre.
*Annette M B de Ghttps://gazetamapo.al/wp-content/uploads/2022/03/moto9.jpg është profesoreshë e psikologjisë në Universitetin e Amsterdamit, Holandë.
Hollanda eshte shtet I konsoliduar dhe mund t’i zgjidhe problemet ne arsim me deshiren e mire per t’i cuar gjerat perpara. Si t’ia bejme me Shqiperine, shtet I thencin qe e ka cdo gje hibride dhe importon copa ketej e andej nga ligjet e vendeve te tjera, pa marre parasysh realitetin shqiptar?!