Nga Federico Rampini
Ekonomia kineze është në vështirësi, pikërisht kur Joe Biden “kopjon” recetën duke shkërbyer politikat industriale të Xi Jinping-ut. Të dhënat e sotme zbulojnë një ngadalësim të mirëfilltë të rritjes kineze në të gjithë sektorët: konsumet, investimet, prodhimi industrial, tregu I ndërtimeve të banesave. Papunësia rinore ka arritur një nivel maksimal prej 20 %. Frenimi ka shtyrë bankën qëndrore të Pekinit të shkurtojë përqindjet e interesit, në kundërprirje me atë që ndodh në Perëndim, ku autoritetet monedhtare e shtojnë vlerën e parasë për të luftuar inflaksionin. Por këto prerje të përqindjeve kineze dhe krijimi i një fondi monedhëtar prej 60 miliard dollarësh, rrezikojnë të jenë të pamjaftueshëm për të shëruar pasigurinë që ligështon ekonominë e dytë botërore. Shkaku i parë është zgjatja e shtrëngesave të lidhura me politikën shëndetësore “zero covid”, nga e cila Xi Jinping-u deri tani nuk ka dashur të shkëputet.
Ngadalësimi i rritjes kineze ka një ndikim të menjëhershëm mbi tregjet e lëndëve të para: nafta është ulur 5 % duke u kthyer në nivelet e mesit të shkurtit, para mësyemjes ruse n’Ukrainë. Kina është konsumuesja dhe importuesja më e madhe botërore e energjive fosile dhe pothuaj të gjitha lëndëve të tjera të para. Në dritën e të dhënave të fundit shumë përimtues i shohin në ulje parashikimet e rritjes së PPI në fund të vitit, duke i tkurrur në 3 %. Synimi zyrtar i qeverisë së Pekinit mbetet 5,5 % dhe Xi Jinping-u për arsye prestigji dëshëron që ecuria e PPI kinez t’a tejklojë atë amerikan, së paku në terma përqindësore (tejkalimi në madhësi absolute vazhdon të shtyhet). Por Xi nuk duket i gatshëm të verë në veprim manevra të harxhit publik të krahasueshme me ato që Pekini ushtroi për të dalë nga kriza e vitit 2008. Peshojnë ende bulat spekullative të grumbulluara që atëherë në sistemin financiar të tregut të ndërtimeve kineze të banesave, por edhe frika e rizgjimit të inflaksionit që, nga ana e tij, do të mund të shpërthente tensione shoqërore.
Një njohës i thellë i realitetit kinez, ish kryeministri australian Kevin Ruud, që sot drejton qëndrën e studimeve njujorkeze Asia Society, pohon se në qëndër të ngadalësimeve kineze është kthimi i socializmit. Në veçanti që nga viti 2017, Xi ka detyruar një kthesë majtas të politikës së tij ekonomike: degët e partisë komuniste kanë rifituar rolin e mbarështuesit në shumë ndërmarrje dhe disa grupe private kanë qënë të shtërnguar të pranojnë ndërmarrje të Shtetit në shoqërinë aksionere. Ky kthim në parësinë e partisë komuniste e të Shtetit është një mbrapakthim në krahasim me epokën “rishliberiste” të Ten Hsiao Pinit. Vështirësitë e rritjes kineze janë të paracaktuara të ushqejnë polemika mbi politikën ekonomike të Biden-it në Shtetet e Bashkuara. Në fakt manevrat e fundit legjislative të miratuara nga kongresi i Washintonit me shtytjen e Shtëpisë së Bardhë, hyjnë në orvajtjen për të “kopjuar Kinën, për t’a mundur në terrenin e saj”, që kisha përimtuar një vit më parë në syzimin tim “Të ndalohet Pekini”. Me këtë Administratë demokratike, ka edhe në Shtetet e Bashkuara një kthim të dorës publike n’ekonomi, edhe se në një kontekst mjaft të ndryshëm nga ai kinez. Manevra për financimet e ndihmat, ashtu sikurse Green Deal që do t’i japë financime dhe lehtsira energjive të përtëritëshme, janë pjesë e një kundërveprimi të humbjes së parësisë teknologjike amerikane në disa sektorë strategjikë. Biden-i, i mbështetur nga një rrymë e fuqishme mendimi në brëndësi të partisë së tij, është i bindur se, për të kundërshtuar ecjen përpara të Kinës duhen përdorur pjesërisht vetë metodat e saj, pra të bëhet një politikë industriale që të ndihmojë kampionët kombëtarë me mbështetjen e Shtetit. Që në vitin e shkuar, tërësia e “shpenzimeve tatimore” në dobi të industrisë private në Shtetet e Bashkuara ka arritur në 1400 miliardë, dhe manevrat e fundit të Biden-it do t’u shtojnë 350 miliardë.
Nga krahu liberist i partisë republikane fillon të dëgjohet një kritikë: nëse drejtueshmëria e Xi-së ka dështuar në Kinë, përse ta kopjojmë? Kundërshtarët e politikës industriale pohojnë se Amerika qe viktimë e një lajthitjeje të tillë në vitet Tetëdhjetë, kur “rreziku i verdhë” ishte Japonia, e një pjesë e elitës politike amerikane besoi se belegu i shumëkombëshmeve japoneze ishte rezultati i planifikimit qeveritar të Tokios. Më 1989 Dielli në Ngjitje hyri në një krizë të gjatë dhe shëmbëlltyrës japoneze i kaloi moda.
“Corriere della Sera”, Përktheu Eugjen Merlika
