Thursday, July 7, 2022
  • Login
Gazeta Mapo
  • Shqipëria
    • Aktualitet
    • Politikë
    • Kronikë
    • Ekonomi
    • Sociale
  • Opinione
    • Editorial
    • Analizë
    • Koment
    • Blog
    • Gjeopolitikë
  • Universiteti
    • Politologji
    • Jurisprudencë
    • Economi
    • Inovacion
    • Mjekësi
  • Bota
    • BE
    • Kosova
    • Maqedoni
    • Mali i Zi
    • Globi
  • Revista
    • Libri
    • Letërsi
    • ShowBiz
    • Shije
    • Sport
No Result
View All Result
Gazeta Mapo
No Result
View All Result

Kujtimi i jep ngjyrë rrëfimit

by mapo.al
21/08/2021
in Mapo Letrare
0

(Rreth romanit të Preç Zogajt “Anjeza nuk u zgjua”)

Në prozën e Preç Zogajt është kujtimi që i jep gjithë ngjyrën rrëfimit, i cili ndjek ngushticat, kthesat e kujtesës, përshtypjet, gabimet, keqkuptimet e kurthet e saj.
Këtë shije ta lë udhëtimi në jetë i djaloshit David Gjika te romani “Anjeza nuk u zgjua”, botim i pak muajve më parë i “UET Press”, ku Preç Zogaj argëtohet me shpenzimet e së vërtetës.

Një subjekt dashurie sa i madh e po kaq tragjik, që përmbledh në çdo akt të vetin shenjat antropologjike të një njeriu (David Gjikës) të një qyteti (Lezhës) të një vendi (Shqipërisë) e të një epoke (asaj të komunizmit, vitet ‘80), ngurtësuar ideologjikisht, kulturalisht përballë një armiku të padukshëm, por kudo i pranishëm, që i jep formë ekzistencës historike të humanizmit. Koha historike shndërrohet në kohë kulture e shkrimit pas rezistencës së kujtesës..

Ky roman i Preç Zogajt është një hetim i personalizuar për natyrën e njeriut për atë të Davidit dhe Anjezës, në raportin mes ëndrrave dhe mundësive në mungesë lirie. Në këtë ndeshje iluzive, në këtë alternim vegimesh, zë fill një subjekt me ndikime të forta autobiografike. Vetëm një gjë këto dy anë të këtij vektori i bën të pajtueshme-dashuria, e cila “flet pak dhe me zë të ulët, një gjë që shkruhet e lexohet në një gjuhe që kuptohet pa e ditur në ballin e atij që e ndien, dashuria nuk ka uri në duar e në sy. Ka gatishmërinë e verbër për t’u flijuar për tjetrin apo tjetrën. David Gjika është njëri prej nesh në vitet e diktaturës po aq sa ç’është vetë shkrimtari një djalosh i apasionuar pas librave dhe dijes, si e vetmja dritare mbi boten e ndaluar, por ai si shumë të tjerë bart një cen, një shenjë, një njollë në biografi, tejkalimi i secilës shndërrohet në mit sizifian.

Në këtë përpjekje, Davidi ka vetëm një aleat, letërsinë, e cila e projekton në memorien kolektive si një person autentik më shumë sesa një personazh romani.
Anjeza, kjo mëkatare e brishtë dhe një e krishterë e paepur në vizionet e përtejme, po kaq një vajze e bukur, një Evë që e “kafshon” mollën duke e çuar në skaje kreative erotiken apo seksin në letërsinë shqipe bashkëkohore. Anjeza merr vdekjen si ndëshkim apo refuzim të pamundësisë për të qenë e lumtur në jetën e këtejme. Në pasionin që bashkon Davidin me Anjezën, nuk ka asgjë banale.

Kudo nëpër të shfaqen vibracionet e një pasioni, konturuar nga estetika e së bukurës. Jo rastësisht, Davidi është i pashëm apo Anjeza engjëllore. As palumturia e tyre kontekstuale, as ndarja fundore me vdekjen prej helmit nuk janë rastësore. Lexuesi duhet ta gjejë vetë pse ndodh kështu, atë kufirin mes gjërave të zakonshme e të papërsëritshme, të atyre që bëhen monotone e të përditshme me ato që nuk e pranojnë këtë status, por shndërrohen në pushtuese të kujtimeve, duke fermentuar narracione si ky i Preç Zogajt me vetë letërsinë e mirë që nuk e ndeshim shpesh. Po, dashuria është rezistencë ndaj diktaturës dhe diktaturave, por mundet pres saj e tyre kur nuk është tipar dominues i shoqërisë. Ajo gjykohet ashpërsisht prej atij që nuk e ka. Zogaj e tenton edhe këtë konkluzion.

Atij (lexuesit) i duhet kurioziteti për t’u ngjitur strukturave të rrëfimit, për të kuptuar çfarë i bashkon e çfarë i ndan Davidin e Anjezën, çfarë ata duan e çfarë marrin, nga se e kur goditen, sa njëri i dominon rrethanat e sa ato e frikësojnë e ndrydhin atë, sa e lëron ai të mirën e të keqen brenda vetes, të bukurën e të shëmtuarën, të mirën e të keqen, triumfi i të cilave i jep kuptim jetës apo e mund atë?!!

Një lexues nostalgjik, nëse do më ngulm të kërkojë pikturën a fotografinë e Lezhës me shkrimtarët, mësuesit, piktorët, doktorët, aparatçikët, individët e spikatur përmes lojës së bashkimit të emrave me mbiemrat, edhe mund ta ndërtojë arealin e asaj stine, por s’e di çfarë do të fitonte nëse leximi nuk i shërben për ta kuptuar kohën dhe pranuar se gjithsecili prej nesh i destinuar të bëhet pjesë e një rrëfimi që përcjell emocionet më shumë sesa të dhënat e epokës si eksperiencë reflektive.

Qyteti e humbet përmasën e tij lokale, po kaq edhe kryeqyteti në hullitë e shpresave e ndalimeve ku i josh e përplas Davidin e Anjezën, duke i shtyrë në brumin e subjekteve universale, ku njëri vdes, duke i lënë tjetrit pengun e rrëfimit, të transmetimit të asaj që konsiderohet dashuri e madhe, vuajtje e madhe, mungesë e madhe, e cila kompensohet vetëm nga një rrëfim i tillë për t’i ndihmuar kësisoj lexuesit që të kuptojnë më mirë veten dhe kohën, atë që gjithmonë mbetet si etalon, nga ku gjithmonë rifillon historia me na ishte njëherë…!

Ah, për stilin, poezia është kudo e pranishme në prozën e shkrimtarit Preç Zogaj, duke anuar më së shumti nga bota e brendshme e të gjithë atyre, me të cilët ka realizuar historinë e Davidit dhe Anjezës, ku përmasa lirike ngjan si kundërvënie e arsyetuar e patetizmit politik, vetë puthja e gjatë kundër dogmës së thatë. Ndoshta, Preç Zogaj do të kishte dashur të shkruante një manual të mbijetesës së të dashuruarve. Nuk e ka arritur, por atë tjetrën po, atë thënien e njohur që dashura i mbijeton vdekjes, e tejkalon atë edhe kur goditet prej saj sigurisht. Por nuk e mohon këshillën për të insistuar e insistuar si moral afirmimi, faktin që nuk duhet të impresionohemi nga përçmuesit e penguesit socio-psikologjiko-ideologjikë të ndjenjave, objekt i të cilave është vetë dashuria, por duhet të insistojmë, të guxojmë, të duam se vetëm kështu njeriu përligj veten mbi tokë. Anjeza nuk u zgjua, por romani i mirë po.

Tags: Nga Agron Gjekmarkaj

JU SUGJEROJME

Kritikë e librit “Të lirë: të rritesh në fund të historisë”, nga Lea Ypi
Letërsi

Kritikë e librit “Të lirë: të rritesh në fund të historisë”, nga Lea Ypi

25/05/2022
Liridon Mulaj, shkrimtari i ri që çoi panairin te lexuesi
Kultura

Liridon Mulaj, shkrimtari i ri që çoi panairin te lexuesi

19/05/2022
“Shqipëria në dy kohë”- disa nga përgjigjet për pyetjet e shumta të shqiptarëve në dekadat e fundit
Letërsi

“Shqipëria në dy kohë”- disa nga përgjigjet për pyetjet e shumta të shqiptarëve në dekadat e fundit

18/05/2022
Fituesja e Çmimit “Kadare”/ Bekteshi: Doja të sillja një personazh të kohës sonë me efektet negative të tranzicionit
Kryesore

Fituesja e Çmimit “Kadare”/ Bekteshi: Doja të sillja një personazh të kohës sonë me efektet negative të tranzicionit

17/05/2022
Next Post
E fshehta përvëluese

E fshehta përvëluese

Leave a Reply Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

No Result
View All Result

     





Më Të Lexuarat

  • Monika Kryemadhi nga protesta: Sot detyra e opozitës është që mos zhgënjejë shqiptarët si një vit më parë
  • Ndahet nga jeta aktori i famshëm i “The Godfather”
  • Kuvendi i Shqipërisë miraton anëtarësimin e Finlandës dhe Suedisë në NATO
  • Protesta e opozitës, qytetarët me pankarta ‘Boll vodhët’
  • Protesta e Berishës/ Reagon Yuri Kim: Protesta të jetë paqësore dhe të zbatohet ligji



Editorial: [email protected]
Synimi: Ndikimi në debatin dhe veprimtarinë e aktorëve shoqëror përmes përthyerjes së ngjarjeve dhe fenomeneve me interes publik është synimi kryesor i Gazetës

Editorial: [email protected]
Synimi:
Ndikimi në debatin shoqëror dhe veprimtarinë e aktorëve shoqëror përmes përthyerjes së ngjarjeve dhe fenomeneve me interes publik është synimi kryesor i Gazetës

Marketing

Drejtore Marketingu
Bleona Mehaj
Tel : +355675852188
Email : [email protected]

2022. Te gjitha te drejtat e rezervuara
Dev by Wearedope.com

No Result
View All Result
  • Shqipëria
    • Aktualitet
    • Politikë
    • Kronikë
    • Ekonomi
    • Sociale
  • Opinione
    • Editorial
    • Analizë
    • Koment
    • Blog
    • Gjeopolitikë
  • Universiteti
    • Politologji
    • Jurisprudencë
    • Economi
    • Inovacion
    • Mjekësi
  • Bota
    • BE
    • Kosova
    • Maqedoni
    • Mali i Zi
    • Globi
  • Revista
    • Libri
    • Letërsi
    • ShowBiz
    • Shije
    • Sport

2022. Te gjitha te drejtat e rezervuara
Dev by Wearedope.com

Welcome Back!

Login to your account below

Forgotten Password?

Retrieve your password

Please enter your username or email address to reset your password.

Log In