Pas disa ditësh pasigurie, Joe Biden ka fituar zgjedhjet presidenciale të Shteteve të Bashkuara. Dhe gjatë katër viteve në detyrë të Donald Trump, marrëdhënia e Amerikës me botën ndryshoi thellësisht. Gazetarët e BBC në të gjithë globin, nga Pekini në Berlin, shpjegojnë se si po merren lajmet për fitoren e Biden dhe çfarë mund të nënkuptojë kjo për marrëdhëniet kryesore me SHBA-në.
Kina
Fitorja e Joe Biden ofron një sfidë tjetër për sistemin kinez, shkruan John Sudworth në Pekin.
Ju mund të mendoni se Pekini është i lumtur të shohë kurrizin e kthyer të Donald Trump. Si kryepeshkop i Kinës, ai i goditi ata me një luftë tregtare, vuri një sërë sanksionesh ndëshkuese dhe simbolike dhe i fajësoi ata për pandeminë e koronavirusit. Por disa analistë mendojnë se lidershipi kinez tani mund të ndihet i zhgënjyer fshehurazi. Jo sepse ata kanë ndonjë dashuri të qëndrueshme për Trump, por sepse katër vite të tjera të republikanit në Shtëpinë e Bardhë zgjuan shpresën për një çmim më të madh. Përçarës në vend, izolues jashtë vendit – Trump dukej në sytë e Pekinit si mishërimi i shumëpritur dhe i shpresuar për rënie të fuqisë amerikane.
Ishte një mesazh i goditur nga buletinet e lajmeve të kontrolluara nga Partia Komuniste e vendit. Ata nuk u përqëndruan në vetë zgjedhjet – por në protestat, inatet dhe rritjen e normave të infektimit të virusit amerikan krahas tyre.
Kina, sigurisht, mund të përpiqet të gjejë avantazh në gatishmërinë e Joe Biden për të kërkuar bashkëpunim për çështje të mëdha si ndryshimi i klimës. Por ai gjithashtu ka premtuar të punojë për të riparuar aleancat e Amerikës, të cilat mund të provojnë të jenë shumë më efektive në kufizimin e ambicieve të superfuqisë së Kinës sesa qasja e vetëm e Trump.
Dhe një fitore e Biden ofron një sfidë tjetër për një sistem kinez pa kontroll demokratik. Larg nga një rënie e vlerave amerikane, vetë tranzicioni i pushtetit është provë se ato vlera qëndrojnë.
Indi
Rrënjët e Kamala Harris janë një burim krenarie në Indi, por Narendra Modi mund të marrë një pritje më të ftohtë nga Biden sesa paraardhësi i tij, shkruan Rajini Vaidyanathan nga Delhi.
India ka qenë prej kohësh një partner i rëndësishëm për SHBA – dhe drejtimi i përgjithshëm i këtij udhëtimi nuk ka gjasa të ndryshojë nën një presidencë të Biden.
Kombi më i populluar i Azisë Jugore do të mbetet një aleat kryesor në strategjinë Indo-Paqësore të Amerikës për të kufizuar rritjen e Kinës dhe në luftën kundër terrorizmit global.
Thënë kjo, kimia personale midis Biden dhe kryeministrit indian Narendra Modi mund të jetë më e komplikuar për të lundruar. Trump është përmbajtur nga kritikat për politikat e diskutueshme të brendshme të Modi – të cilat shumë thonë se diskriminojnë muslimanët e vendit.
Biden ka qenë shumë më i hapur. Uebfaqja e tij e fushatës bëri thirrje për rivendosjen e të drejtave për të gjithë në Kashmir dhe kritikoi Regjistrin Kombëtar të Qytetarëve (NRC) dhe Aktin e Ndryshimit të Shtetësisë (CAA) – dy ligje që nxitën protesta masive
Zv/presidentja e ardhshme Kamala Harris – vetë gjysmw indiane – ka folur gjithashtu kundër disa prej politikave të qeverisë nacionaliste hindu. Por rrënjët e saj indiane do të ndezin festime masive në pjesën më të madhe të vendit. Sepse vajza e një gruaje indiane e cila ka lindur dhe wshtw rritur në qytetin Chennai së shpejti do të jetë komandantja e dytë në Shtëpinë e Bardhë – është një moment i një krenarie të jashtëzakonshme kombëtare.
Kore e Jugut
Koreja e Veriut dikur e përshkroi Biden si një “qen të tërbuar” – por tani Kim Jong-un do të bëjë llogaritje të kujdesshme përpara se të përpiqet të provokojë presidentin e ri të SHBA, shkruan Laura Bicker në Seul.
Me gjasë Kryetari Kim do të kishte preferuar katër vjet të tjera të Donald Trump.
Takimi dhe ndjekja e paparë e udhëheqësve prodhoi foto-opsione të pabesueshme për librat e historisë, por shumë pak substancë u përshkrua. Asnjëra palë nuk mori atë që donte nga këto bisedime: Koreja e Veriut ka vazhduar të ndërtojë arsenalin e saj bërthamor dhe SHBA ka vazhduar të zbatojë sanksione të rrepta.
Në të kundërt, Joe Biden ka kërkuar që Koreja e Veriut të tregojë se është e gatshme të braktisë programin e saj të armëve bërthamore përpara se të mbajë ndonjë takim me Kim Jong-un. Shumë analistë besojnë se nëse ekipi i Biden nuk fillon bisedimet herët, ditët e “zjarrit dhe tërbimit” mund të kthehen.
Kim mund të dëshirojë të tërheqë vëmendjen e Uashingtonit me një kthim në provat e raketave me rreze të gjatë, por ai nuk do të dojë të rrisë tensionet deri në atë pikë sa shteti tashmë i varfër të goditet me akoma më shumë sanksione.
Koreja e Jugut tashmë ka paralajmëruar Veriun që të mos ndjekë një rrugë provokuese. Seul mund të ketë luftuar për t’u marrë me Donald Trump disa herë – por Presidenti Moon është i etur t’i japë fund luftës 70-vjeçare në gadishullin Kore dhe ai e lavdëroi Trump për “guximin” për t’u takuar me Kim. Jugu do të shikojë nga afër për çdo shenjë që Biden është i gatshëm të bëjë të njëjtën gjë.
Mbretëri e Bashkuar
“Marrëdhënia speciale” e SHBA dhe Mbretërisë së Bashkuar mund të përballen me një ulje të vlerësimit me Joe Biden në krye, shkruan korrespondentja politike Jessica Parker në Londër.
Ata nuk do të shihen si aleatë të natyrshëm: Joe Biden, demokrat me përvojë, dhe Boris Johnson, Brexit-er bombastik.
Duke parë se si mund të funksionojë marrëdhënia e tyre e ardhshme, vlen të merret parasysh e kaluara. Konkretisht atë vit seminal, 2016, kur Donald Trump fitoi Shtëpinë e Bardhë dhe Britania e Madhe votoi për t’u larguar nga BE. Si Joe Biden dhe shefi i tij në atë kohë, Barack Obama, nuk e fshehën se preferuan një rezultat tjetër në Brexit.
Manovrat e fundit të qeverisë britanike në lidhje me Brexit nuk kanë shkuar mirë me demokratët kryesorë dhe lobin irlandez, përfshirë presidentin e zgjedhur të SHBA. Biden tha se ai nuk do të lejojë që paqja në Irlandën e Veriut të bëhet një “viktimë e Brexit” nëse zgjidhet – duke deklaruar se çdo marrëveshje e ardhshme tregtare SHBA-MB do të varet nga respektimi i Marrëveshjes së Premtes së Mirë.
Donald Trump dikur e quante Boris Johnson “Britania Trump”. Epo, Biden me sa duket u pajtua. Dikur thuhet se përshkroi kryeministrin e Mbretërisë së Bashkuar si “klon fizik dhe emocional” i Trump. Kështu që është e mundur që Joe Biden fillimisht mund të jetë më i etur të flasë me Brukselin, Berlinin ose Parisin sesa me Londrwn.
“Marrëdhënia speciale” mund të përballet me një ulje të vlerësimit.
Sidoqoftë, të dy burrat mund të gjejnë ende gjuhë të përbashkët. Të dy vendet që ata drejtojnë, në fund të fundit, kanë lidhje diplomatike të gjata dhe të thella – jo më pak në fushat e sigurisë dhe inteligjencës.
Rusi
Një gazetë ruse kohët e fundit pohoi se nën udhëheqjen e Trump, marrëdhëniet SHBA-Rusi ishin zhytur “në fund të detit”. Por e krahasoi Biden me një “pastrues” i cili do të “gërmonte edhe më thellë”. Nuk është çudi që Moska e ka këtë ndjesi fundosjeje.
Por për Kremlinin mund të ketë një rresht argjendi. Komentuesit rusë parashikojnë që një administratë e Biden do të jetë, të paktën, më e parashikueshme se ekipi i Trump. Kjo mund ta bëjë më të lehtë arritjen e marrëveshjes mbi çështjet e ngutshme, si Fillimi i Ri – traktati thelbësor i reduktimit të armëve bërthamore SHBA-Rusi që skadon në shkurtin e ardhshëm.
Moska do të dëshirojë të lëvizë nga epoka e Trump dhe të përpiqet të ndërtojë një marrëdhënie pune me Shtëpinë e re të Bardhë. Nuk ka asnjë garanci për sukses.
Gjermani
Gjermanët shpresojnë për një kthim në lundrimin e qetë me aleatin e tyre kryesor pasi Donald Trump të jetë larguar, shkruan Damien McGuinness në Berlin.
Vetëm 10% e gjermanëve i besojnë Presidentit Trump në politikën e jashtme, sipas Pew Research Center. Ai është më jopopullor në Gjermani sesa në çdo vend tjetër të anketuar.
Presidenti Trump akuzohet për minimin e tregtisë së lirë dhe çmontimin e institucioneve shumëkombëshe, në të cilat Gjermania mbështetet ekonomikisht. Grindjet e tij me Kinën kanë tronditur eksportuesit gjermanë dhe ai ka një marrëdhënie famëkeqe të dobët me kancelaren Angela Merkel – është e vështirë të imagjinosh dy udhëheqës më të ndryshëm në moral dhe personalitet. Politikanët dhe votuesit gjermanë janë tronditur nga stili i tij gërryes, qasja e tij jokonvencionale ndaj fakteve dhe sulmet e tij të shpeshta ndaj industrisë së makinave në Gjermani.
Pavarësisht kësaj, SHBA është partneri më i madh tregtar i Gjermanisë dhe marrëdhënia transatlantike është kritike për sigurinë evropiane. Pra, presidenca e Trump ka qenë një udhëtim i vështirë. Ministrat gjermanë kanë kritikuar thirrjet e Presidentit Trump për numërimin e votave për të ndaluar dhe pretendimet e tij të pabazuara për mashtrim zgjedhor. Ministri i Mbrojtjes Annegret Kramp-Karrenbauer e quajti situatën “shpërthyese”.
Këtu ekziston një vetëdije se ndryshimet kryesore midis Uashingtonit dhe Berlinit nuk do të zhduken nën presidencën e Biden.Por Berlini pret që të punojë me një president i cili vlerëson bashkëpunimin shumëpalësh.
Iran
Një fitore e Biden mund ta kthejë Teheranin përsëri në tryezën e negociatave, shkruan korrespondentja e Shërbimit Persian BBC, Kasra Naji.
Negocimi me administratën Trump do të ishte i pamundur për Iranin; do të ishte shumë poshtëruese. Nën presidentin Trump, sanksionet amerikane dhe një politikë e presionit maksimal e kanë lënë Iranin të ndjehet në buzë të kolapsit ekonomik.Trump u tërhoq nga marrëveshja bërthamore. Më keq akoma, ai urdhëroi vrasjen e Gjeneralit Qasem Soleimani, një mik i ngushtë i Udhëheqësit Suprem, Aliut Ali Khamenei. Hakmarrja për vrasjen e tij mbetet pranë krye të agjendës për ekstremistët.
Zgjedhja e Joe Biden e bën shumë më të lehtë hyrjen në negociata me një administratë amerikane për Iranin. Presidenti i Zgjedhur Biden nuk ka të njëjtën bagazh. Ai ka thënë se dëshiron të përdorë diplomacinë dhe të kthehet në marrëveshjen bërthamore me Iranin.
Por linjat e ashpra të Iranit nuk do të vijnë në tryezë lehtë. Ndërsa amerikanët shkuan në votime në 3 nëntor, Udhëheqësi Suprem pretendoi se zgjedhjet nuk do të kishin “asnjë efekt” në politikat e Teheranit. “Irani ndoqi një politikë të arsyeshme dhe të llogaritur, e cila nuk mund të ndikohet nga ndryshimet e personaliteteve në Uashington,” tha ai.
Miliona iranianë menduan ndryshe ndërsa shikonin në heshtje zgjedhjet amerikane në ekranet e tyre të paligjshme të TV satelitor, të bindur se e ardhmja varej nga rezultatet dhe duke shpresuar se një fitore e Biden do të lehtësonte sanksionet.
Lindja e Mesme
Ka pritje për një rivendosje të shumë prej politikave të Donald Trump për Lindjen e Mesme, shkruan Tom Bateman në Jeruzalem.
Presidenti Trump mbingarkoi dy polet e Lindjes së Mesme. Ai u përpoq të shpërblente dhe konsolidonte aleatët rajonalë tradicionalë të Amerikës, ndërsa izoloi kundërshtarët e saj në Teheran.
Presidenti i zgjedhur Biden do të përpiqet të rilidhë politikën e Lindjes së Mesme të SHBA përsëri në mënyrën se si e la atë si zëvendës-president nën drejtimin e Barack Obama: Lehtësimi i fushatës së “presionit maksimal” të Trump mbi Iranin dhe synimi për t’u ribashkuar me marrëveshjen bërthamore të vitit 2015 të braktisur nga Shtëpia e Bardhë dy vjet më parë.
Kjo perspektivë tmerron Izraelin dhe vendet e Gjirit si Arabia Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe. Një ministër izraelit tha në përgjigje të fitimit të mundshëm të Biden se politika do të përfundonte me “një konfrontim të dhunshëm izraelo-iran, sepse ne do të detyrohemi të veprojmë”.
Rezultati gjithashtu zhvendos në mënyrë dramatike qasjen e SHBA në konfliktin izraelito-palestinez. Plani i Trump u pa që favorizonte shumë Izraelin dhe t’i jepte atij mundësinë për të aneksuar pjesë të Bregut Perëndimor të okupuar. Kjo ishte në favor të marrëveshjeve historike për të vendosur lidhje midis Izraelit dhe disa shteteve arabe.
Kjo lëvizje drejt “normalizimit” rajonal ka të ngjarë të vazhdojë nën drejtimin e Biden, por ai mund të përpiqet të ngadalësojë shitjet e diskutueshme të armëve të SHBA-sw në Gji dhe ka të ngjarë të kërkojë më shumë koncesione izraelite. Aneksimi tani duket përfundimisht jashtë tryezës dhe Biden gjithashtu do të kundërshtojë ndërtimin e mëtejshëm të vendbanimeve izraelite.
Por nuk do të ketë “kthesën e plotë” që kërkoi një zyrtar palestinez këtë javë. Retorika do të kthehet në kuptimin tradicional të një “zgjidhje me dy shtete”, por shanset për të bërë shumë përparim në procesin e paqes izraelito-palestinez duken të vogla.
Egjipt
Shpresat janë të mëdha midis aktivistëve që administrata e Biden do të rrisë presionin ndaj Egjiptit për të drejtat e njeriut, shkruan Sally Nabil në Kajro.
Presidenti i mbështetur nga ushtria e Egjiptit, Abdul Fattah al-Sisi gëzonte një marrëdhënie shumë të mirë me Donald Trump. Do të kishte qenë më mirë për të që të mbante një mik në Shtëpinë e Bardhë, por tani ai do të duhet të fillojë një kapitull të ri me Joe Biden.
Kritikët e Presidentit Sisi akuzuan administratën Trump për mbylljen e një syri ndaj abuzimeve të pretenduara të të drejtave të njeriut. Egjipti merr 1.3 miliard dollarë ndihmë ushtarake amerikane në vit. Në vitin 2017, një këst i vogël i kësaj ndihme u pezullua për shkak të shqetësimeve për të drejtat e njeriut, por u lëshua vitin e ardhshëm.
Joe Biden duke fituar Shtëpinë e Bardhë shihet si një lajm i mirë nga shumë grupe të të drejtave të njeriut këtu. Aktivistët shpresojnë që administrata e re e SHBA-së do të bëjë presion mbi qeverinë egjiptiane për të ndryshuar politikat e saj të ashpra ndaj opozitës – me dhjetëra mijëra të burgosur politikë siç raportohet në burg. “Marrëdhëniet SHBA-Egjipt kanë qenë gjithmonë strategjike, pavarësisht se kush ulet në Zyrën Ovale,” thotë Ahmed Sayyed Ahmed, një analist politik. “Partneriteti do të vazhdojë, por retorika e demokratëve rreth të drejtave të njeriut mund të mos pritet mirë nga disa egjiptianë, të cilët e shohin këtë si ndërhyrje në punët e vendit të tyre.”
Kubë
Pas sanksioneve të ashpra, fitorja e Joe Biden sjell lehtësim, shkruan korrespondenti i BBC-së për Kubën, Will Grant.
Një presidencë e Biden është pikërisht ajo që shumica e kubanëve kanë shpresuar. Në të vërtetë, shumica e njerëzve në ishull do të shihnin për fat të mirë pothuajse këdo në Shtëpinë e Bardhë përveç Donald Trump. Sanksionet e tij kanë sjellë vështirësi të vërteta dhe kubanët janë të rraskapitur pas katër vjet armiqësie të pareshtur.
Nga ana tjetër, Joe Biden, ringjall kujtimet e pikës së fundit të marrëdhënieve nën drejtimin e presidentit Obama.
Qeveria e drejtuar nga komunistët në Havana pa dyshim do të vazhdojë të thotë se të gjithë presidentët e SHBA janë prerë në thelb nga e njëjta leckë. Por në mesin e njerëzve në radhë për mallrat themelorë dhe duke luftuar për të siguruar jetesën, ndjesia mbizotëruese do të jetë një lehtësim i madh.
E vetmja pengesë nga këndvështrimi i kubanëve? Biden tani është i vetëdijshëm për atë se sa rol pozitiv pati trajtimi i ashpër i Presidentit Trump ndaj Kubës për votuesit në fushën kryesore të betejës zgjedhore të Florida.
Kanada
Justin Trudeau do të shohë një aleat në fqinjin e tij të ri, shkruan Jessica Murphy në Toronto.
Kryeministri Kanadez u zotua të thellojë lidhjet me SHBA pavarësisht se kush fitoi zgjedhjet presidenciale – por ka të ngjarë që lehtësimi të ndihej në Otava kur u bë e qartë se demokrati Joe Biden kishte fituar fitoren.
Marrëdhënia e Kanadasë me SHBA ka qenë e vështirë gjatë Presidentit Trump, megjithëse jo pa arritjet e saj. Ato përfshijnë rinegocimin e suksesshëm të Marrëveshjes së Tregtisë së Lirë të Amerikës së Veriut, së bashku me Meksikën.
Por Justin Trudeau e ka bërë të qartë se ai ndjente një farefisni politike me ish-presidentin Barack Obama – i cili e mbështeti atë gjatë zgjedhjeve të fundit federale kanadeze. Kjo ndjenjë e ngrohtësisë shtrihet te njeriu që shërbeu asokohe si zv/president- Joe Biden.
Me Biden, Partia Liberale e Trudeau do të gjejë një aleat për çështje të tilla si ndryshimi i klimës dhe multilateralizmi. Por kjo nuk do të thotë që nuk ka mundësi për fërkime me administratën e tij. Presidenti Trump autorizoi ndërtimin e tubacionit të naftës Alberta-to-Texas Keystone XL, një projekt i parë si kyç për sektorin e energjisë në Kanada, por presidenti i zgjedhur Biden e kundërshton projektin.
Dhe plani ekonomik “Bleni Amerikwn” i Joe Biden për të ringjallur industrinë amerikane pas pandemisë së koronavirusit do të jetë një shqetësim duke pasur parasysh varësinë e thellë të Kanadasë nga tregtia me SHBA.
Përshtati: Mapo.al