Flet Skënder Minxhozi, analist politik
Edhe pse nuk janë shfaqur publikisht, duket se ekzistojnë dy grupime, ata që mbështesin kryeministrin Edi Rama, pa asnjë rezervë apo kritikë dhe një grup tjetër, që janë ish-ministra të “zhgënjyer” bashkë me “gardën e vjetër” të Partisë Socialiste, që herë pas here shfaqen në qëndrime të moderuara, që gjithsesi nuk shkojnë në vijën që ndjek Rama. Në gjykimin tuaj, a ka grupime qoftë edhe të pashpallura?
Grupime të tilla janë fenomene fiziologjike të shumicave që qeverisin. Ka patur në kohën e Nanos, Metës, Majkos e Berishës. Nuk përbën sekret që mes dy qeverive Rama, në gjashtë vite, janë krijuar pakënaqësi që pasqyrohen në reagime dhe kritika të ndryshme. Por njëra anë të konstatosh pakënaqësi të tilla sporadike dhe diçka tjetër është të flasësh për grupime apo fraksione. Unë mendoj se sot në PS nuk ka grupime të mirëfillta anti-Rama. Mund të ketë në të ardhmen, por tani nuk shoh një nivel të tillë opozitarizmi të brendshëm. Lidershipi i Ramës duket se do ta shoqërojë PS edhe në fushatën e ardhshme elektorale për një mandat të tretë, kurdo që ajo të mbahet. Ikja e Blushit dhe fakti që Veliaj është ende i ri për postin e liderit të partisë, bën që Rama të mos ketë rivalë direktë në garën për postin e kreut të partisë. Të paktën edhe për disa kohë.
Kryeministri Edi Rama nuk është në ditët më të mira të qeverisjes, kujtojmë që brenda katër muajve u zhvillua protesta masive e studentëve (që kanë lajmëruar se mund të rinisin sërish), reagimin e banorëve të Unazës së Re dhe tashmë edhe protestat e opozitës. A po shfrytëzohet ky moment që të dalin në dritë grupimet kritike brenda radhëve të PS-së?
Rama i ka dhënë PS, me kalimin e viteve, formën dhe pamjen që ka dashur t’i japë. Tashmë kjo është partia e Edi Ramës në të gjitha kuptimet e fjalës. Mbetet për t’u parë nëse trysnia e qeverisjes dhe krizat jo të lehta ku po kalon mandati i tij i dytë, do t’i krijojnë Ramës probleme edhe së brendshmi. Ju kujtoj se gjatë protestave të dhjetorit të studentëve, një oponencë e tillë nuk u pa. Ndoshta një pjese të PS nuk i vjen keq që Rama të ndodhet në vështirësi, por kjo është një pjesë e pazëshme, e heshtur, në partinë e sotme socialiste.
Një nga emrat që po përflitet si pasues i kreut të PS-së Edi Rama është kryebashkiaku i Tiranës Erion Veliaj. Në vitin 2005 Edi Rama rrëzoi Fatos Nanon, edhe pse ky i fundit e kishte promovuar, ndërsa aktualisht Veliaj mund të jetë pasuesi i Ramës, ndonëse është aty mbi të gjitha nga mbështetja që i ka ofruar kryeministri. A mund të “përsëritet historia” brenda Partisë Socialiste?
Rëndom thuhet se zyra e kreut të Bashkisë së Tiranës është paradhoma e lidershipit të dy partive të mëdha. Kjo është provuar djathtas me Bashën dhe majtas me Ramën. Besoj se Veliaj ndodhet në të njëjtën korsi, por gjykoj se do t’i duhet ende kohë që të synojë seriozisht poltronin e Ramës në parti dhe qeveri. Reputacioni i Erion Veliajt ka ardhur duke u rritur kryesisht falë rezultateve si ministër dhe kryetar bashkie, por edhe në saje të imazhit të freskët dhe rinor që ka në krahasim me pjesën tjetër të lidershipit. E kishte edhe Basha këtë imazh në vitin 2005, por e humbi rrugës. Në këtë aspekt, Veliaj shihet sot, me gjasë, si i pari politikan i profilit të lartë, që ka shansin të jetë drejtuesi i parë i ardhshëm i Shqipërisë normale dhe jo një ndër liderët e fundit të tranzicionit.
Çfarë po ndodh me forcat politike shqiptare, përse është kaq i pranishëm “Uni” brenda partisë, ku kryetari kontrollon gjithçka dhe tenton të shuajë çdo zë kritik që në gjenezë ende pa lindur?
Fola më lart për tranzicionin postkomunist. Mendoj se një ndër shfaqjet më të shëmtuara të tij, është demokracia formale dhe e rrejshme e brendshme e partive politike kryesore. Kemi formacione politike që mbushen me besnikë dhe servilë, me emra të katapultuar që s’kanë lidhje me meritokracinë, kemi të bëjmë më pas me klane parellinjsh dhe me persona të lidhur me fije të dyshimta me botën e biznesit. Kjo është një partitokraci, më shumë sesa një sistem normal forcash politike që garojnë për pushtetin në bazë rregullash të qarta dhe transparente. Shikoni si përpilohen listat e deputetëve dhe krerëve të pushtetit lokal; një proces okult dhe pa kurrfarë demokracie të brendshme. Sot partitë tona politike janë prona të kryetarëve, jo bashkime vullnetare njerëzish me të njëjtat ide. Kjo bën që edhe produkti i kësaj situate të jetë toksik dhe thellësisht i dëmshëm për cilësinë e qeverisjes qendrore dhe lokale. Ndodhemi nën një diktaturë të pashpallur partish me demokraci të brendshme false, të cilat nga ana e tyre ndodhen nën një diktaturë të shpallur kryetarësh të plotfuqishëm.
Individet e suksesshem jane “lokomotiva” per partite dhe jane te cmuar per nje popull qe ti qeverise. Por njerezit e kane ne natyre semundjen e te kthyerit ne autokrate. Kufizimi ne tre mandate i kryetarit te qeverise , ku dy mund te jene te nje pas njeshem, eshte optimal sepse vec se largon rrezikun per autokraci, motivon ne mandatin e dyte te mos ulin cilesine e qeverisjes, ndersa partine e demokratizon dhe jep mundesi gare per te tjere.