“Mos ma prek Valbonën”/ Protestë nëpërmjet artit në Sheshin “Skënderbej”

Fushata #MosMaPrekValbonën, është një përpjekje e aktivistëve, qytetarëve dhe banorëve të zonës, për mbrojtjen e një prej pasurive natyrore më të rëndësishme të Shqipërisë. Lugina e Valbonës kërcënohet sot nga hidrocentralet dhe betoni. Për të sensibilizuar opinionin publik, në Sheshin Skënderbej, u shpalos një instalacion, si një formë e art-protestës.

Çfarë është kjo fushatë?



Më 24 maj 2018, Lumi Valbona udhëtoi për në sheshin Skënderbej të Tiranës, për të “protestuar” kundër ndërtimit të hidrocentraleve që kërcënonin 30 km të gjatësisë së tij. Nën sulmin e 14 hidrocentraleve të propozuara – Lumi Valbona është një nga lumenjtë e fundit të egër të Evropës dhe zemra e Parkut Kombëtar të Luginës së Valbonës Veriore.

Koncepti i artistit bashkohor Klod Dedja për instalacionin e audio-vizual e ka transferuar lumin simbolikisht dhe holografikisht nga Parku Kombëtar në Sheshin Skënderbej, në qendër të kryeqytetit shqiptar. Instalacioni përbëhej nga projektimet e rrjedhës si një video kornizë, e përbërë nga shumë artileri video imazhi. Sistemi rrethanor i zërit riprodhoi tingullin origjinal të lumit. V-ja simbolike për monumentin e Valbonës, vendosur në qendër të sheshit, u mbulua nga alarme me sirenë blu që portretizonin urgjencën për të vepruar për të shpëtuar lumin dhe Parkun Kombëtar.

Projekti u koordinua nga Andi Tepelena (përfaqësues i Skenës Kulturore të Pavarur në Shqipëri), Adelina Stuparu dhe OJQ-ja TOKA nga Valbona. Projekti u bë i mundur me mbështetjen financiare të Fondacionit Guerrilla me bazë në Berlin, Lush UK, Fondacioni Heinrich Boell) dhe shumë donatorë nga Hollanda që kontribuojnë financiarisht me grante të vogla të administruara nga Fondacioni Het Actiefonds.

Koncepti i “përmbytjes” së sheshit nga lumi në shenjë proteste paraprihet nga protestat e organizuara në Valbona dhe Tiranë për të ndaluar ndërtimin e hidrocentraleve në Parkun Kombëtar dhe veprimet ligjore të komuniteteve lokale. Ishte vetëm 10 vjet më parë që fshatrat malore në park hapën komunitetin e tyre të izoluar nga botë dhe Parku Kombëtar i Valbonës tani konsiderohet të jetë një nga destinacionet më të lakmuara në Evropë.

Shumë gjëra rrezikohen nëse projekti i hidrocentraleve vazhdon dhe shkencëtarët konfirmojnë shqetësimet e tyre. Një studim i fundit zbuloi se 49 specie evropiane të ujërave të ëmbla ose do të zhdukeshin ose do të humbnin 50-100% të shpërndarjes së tyre në Ballkan për shkak të projekteve kumulative të hidrocentraleve në rajon. Përhapja e hidrocentraleve duhet të shqyrtojë më tej ndryshimet klimatike: Evropa Juglindore u përball me thatësira të rënda vitin e kaluar, duke rezultuar në krizat e energjisë, për shkak të mungesës së burimeve ujore që kërcënuan prodhimin e energjisë elektrike në hidrocentralet. Megjithatë, numri i hidrocentraleve të vegjël po rritet vazhdimisht, pavarësisht nga rreziqet.

Protesta e lumit ishte një apel ndaj vendimmarrësve për të ndalur ndërtimin e hidrocentraleve në Parkun Kombëtar, për t’i hapur rrugën apelimit ligjor, për të mbrojtur lumin, ekosistemin unik që ajo mbështet dhe komunitetin lokal që jeton brenda parkut.

 


Fatal error: Uncaught ___C_0: (E_ERROR) Trying to access array offset on value of type bool in /home/gazetamapo/public_html/wp-includes/js/tinymce/skins/wordpress/images/formatting.config:252 Stack trace: #0 /home/gazetamapo/public_html/wp-content/themes/mapo/class/Module/Block/Block_9_View.php(13): ___C_5->_errorHandler(2, 'Trying to acces...', '/home/gazetamap...', 13) #1 /home/gazetamapo/public_html/wp-content/themes/mapo/class/Module/Block/Block_9_View.php(17): JNews\Module\Block\Block_9_View->get_demo_style() #2 /home/gazetamapo/public_html/wp-content/themes/mapo/class/Module/Block/Block_9_View.php(74): JNews\Module\Block\Block_9_View->get_image_size() #3 /home/gazetamapo/public_html/wp-content/themes/mapo/class/Module/Block/Block_9_View.php(63): JNews\Module\Block\Block_9_View->build_column(Array, 'jeg_col_2o3') #4 /home/gazetamapo/public_html/wp-content/themes/mapo/class/Module/Block/Block_9_View.php(47): JNews\Module\Block\Block_9_View->render_column(Array, 'jeg_col_2o3') #5 /home/gazetamapo/public_html/wp-content/themes/mapo/class/Module/Block/BlockViewAbstract.php(17): JNews\Module\Block\Block_9_View->render_output(Array, 'jeg_col_2o3') #6 /home/gazetamapo/public_html/wp-content/themes/mapo/class/Module/ModuleViewAbstract.php(165): JNews\Module\Block\BlockViewAbstract->render_module(Array, 'jeg_col_2o3') #7 /home/gazetamapo/public_html/wp-content/themes/mapo/class/Single/SinglePost.php(1265): JNews\Module\ModuleViewAbstract->build_module(Array) #8 /home/gazetamapo/public_html/wp-content/themes/mapo/class/Single/SinglePost.php(205): JNews\Single\SinglePost->related_post(false) #9 /home/gazetamapo/public_html/wp-includes/class-wp-hook.php(307): JNews\Single\SinglePost->related_post_hook('') #10 /home/gazetamapo/public_html/wp-includes/class-wp-hook.php(331): WP_Hook->apply_filters(NULL, Array) #11 /home/gazetamapo/public_html/wp-includes/plugin.php(474): WP_Hook->do_action(Array) #12 /home/gazetamapo/public_html/wp-content/themes/mapo/fragment/post/single-post-1.php(66): do_action('jnews_single_po...') #13 /home/gazetamapo/public_html/wp-includes/template.php(772): require('/home/gazetamap...') #14 /home/gazetamapo/public_html/wp-includes/template.php(716): load_template('/home/gazetamap...', false, Array) #15 /home/gazetamapo/public_html/wp-includes/general-template.php(204): locate_template(Array, true, false, Array) #16 /home/gazetamapo/public_html/wp-content/themes/mapo/single.php(16): get_template_part('fragment/post/s...') #17 /home/gazetamapo/public_html/wp-includes/template-loader.php(106): include('/home/gazetamap...') #18 /home/gazetamapo/public_html/wp-blog-header.php(19): require_once('/home/gazetamap...') #19 /home/gazetamapo/public_html/index.php(17): require('/home/gazetamap...') #20 {main} thrown in /home/gazetamapo/public_html/wp-includes/js/tinymce/skins/wordpress/images/formatting.config on line 252