Nga James Pettifer, The Indipendent
Mbretëresha Geraldinë e shqiptarëve ishte një nga të mbijetuarat e fundit të ambientit të Ruritianëve të monarkive të Europës Lindore, që jetonte në një botë të pasigurtë midis kërcënimeve të fashizmit, komunizmit dhe demokracisë.
Si gruaja e Mbretit Zog të Shqipërisë ajo ndau peripecitë e burrit të saj në mërgim gjatë dhe pas Luftës së Dytë Botërore, dhe pasi vdekja e tij mbeti e shquar në botën e monarkëve të mërguar evropianë, ajo u njoh si nëna e pretenduesit të fronit, Princi Leka.
Ajo ka lindur në Budapest dhe zakonisht quhet konteshë hungareze, por megjithëse babai i saj ishte një kont i varfër hungarez, nëna e saj ishte Gladys Virginia Stewart, një trashëgimtare amerikane.
Pas një fejese me shakullimë në Paris, ata nxituan nga platforma e stacionit të Gjenevës për t’u martuar në Kishën e Shën Jozefit në vitin 1914, para se treni i tyre arriti t’i çonte në Hungari.
Geraldine lindi vitin e ardhshëm dhe gëzonte një fëmijëri idilike të ndarë kryesisht midis Vjenës, ku mori një edukim katolik dhe kështjellës së madhe të familjes Apponyi në Appony Nagy të Hungarisë.
Familja Apponyi mund të gjurmojë prejardhjen e tyre në pushtimin e Hungarisë nga Arpad në vitin 894, dhe kalaja ka qenë selia e familjes që nga viti 1280.
Pas Luftës së Parë Botërore, ajo ishte disi e modernizuar nga babai i Geraldines, i cili kishte vënë në shitje pallatin e familjes në Budapest dhe prona të tjera në Paris dhe Vjenë, për të lehtësuar barrën e rëndë të borxhit të familjes.
Ajo u vendos në një pyll të madh e të zbrazur që siguroi një sfond operistik për vitet formuese rinore të Geraldinës.
Ajo u rrit si një vajzë e re inteligjente, dhe filloi punë si bibliotekare në Muzeun Kombëtar dhe zhvilloi një interes mbi Egjiptologjinë. Ajo gjithashtu merrte pjesë në ballo dhe ishte në një nga ato ballo, ku ajo u gjend pranë kompozitorit Franz Leharit, në një fotografi që do të ndryshonte jetën e saj.
Fotografia u pa nga Ahmet Zogu, një udhëheqës i fiseve veriore të Shqipërisë nga rajoni i lumit Mat, i cili ishte bërë mbret në vitin 1928.
Zogu kishte kaluar kohë të bukura në Vjenë gjatë rinisë së tij dhe ishte në proces të zgjedhjes së një nuseje atje.
Geraldina u ftua për të vizituar Tiranën për shkak të atij imazhi, dhe shkoi në dhjetor të vitit 1934, e shoqëruar nga një mikeshë e familjes, Baronesha Ruling.
Prezantimi i tyre u zhvillua në një atmosferë disi stresuese, në shoqërimin e valseve Leber dhe muzikës popullore shqiptare. Fejesa u njoftua vitin e ardhshëm dhe dasma u zhvillua në prill të vitit 1938 me të dërguarin e Musolinit, Kontin Ciano, si dëshmitar.
Ata shkuan në muajin e mjaltit me një makinë të madhe me çati të hapur, e tipit Mercedes-Benz, dhuratë nga Hitleri. Ajo gëzoi një periudhë të zhytur në botën shqiptare, veçanërisht në jetën e grave të vendlindjes së mbretit në Mat, ku shkruante se madhësia e pyjeve malore i bënte ato të Zvicrës të dukeshin të vegjël.
Por braktisja nga fati filloi në vitin 1936 me dëbimin e këshilltarëve britanikë të Zogut, me fillimin e aneksimit të plotë fashist dhe me shpërthimin e Luftës së Dytë Botërore, familja mbretërore mërgoi në Greqi, pastaj në Francë, pastaj në Angli, me një eskortë prej 500 policësh, oficerësh dhe miqsh, shumë kuti suvenirësh ari, një arsenal personal dhe foshnja e vogël Leka, trashëgimtari i fronit.
Në Angli, familja kaloi kohë në shtëpinë e Lord Parmor në luginën e Tamizit, ku Geraldina ishte e pakënaqur, duke ndier se Zogu ishte shumë afër motrave të tij të shumta që e rivalizuan atë si zonja e familjes së tij.
Pas përfundimit të luftës dhe fitores komuniste nën Enver Hoxhën, vazhdoi i njëjti model peripatetik i jetës, me periudha në Egjipt, si pjesë e oborrit të Mbretit Faruk.
Atje ajo krijoi një miqësi të ngushtë me Mbretëreshën Giovanna të Italisë.
Familja u transferua në Kanë pas rënies së monarkisë në Egjipt, dhe pastaj në Paris në janar 1961.
Në këtë kohë, Zogu po vuante nga një sëmundje përfundimtare, dhe ai vdiq në muajin prill. Kjo humbje mund të kishte zvogëluar rolin e Geraldinës në atë të një vejushe të errët, por në kulturën shqiptare ajo kishte absorbuar tjetër qëndrim dhe u bë kujdestare e traditës monarkiste dhe një figurë e fortë partizane në emër të djalit të saj, Princit Leka, i cili u shenjtërua Mbreti i Shqiptarëve në një dhomë në Hotel Bristol në Paris më 5 prill.
Pas dëbimit të tyre nga Franca si rezultat i problemeve me autoritetet franceze, të lidhura me prirjen e mirënjohur të Princit Leka për mbajtjen e armëve të shumta personale, ata u shpërngulën në Spanjë, ku jetonin në një vilë të vogël që kishte gjetur mikja e Geraldinës, Mbretëresha Margarita e Bullgarisë. Kjo periudhë e mirë nuk zgjati shumë, pasi qeveria spanjolle gjithashtu nuk i pëlqeu lidhjet e dyshuara që Leka kishte me biznesin e armëve dhe Arabia Saudite ishte destinacioni i ardhshëm.
Lëvizja përfundimtare ishte në Afrikën e Jugut, pas goditjeve të tjera midis Lekës dhe qeverive të ndryshme, përfshirë arrestimin e tij në Tajlandë. Ata mbetën pranë Johanesburgut derisa u kthyen në Shqipëri në vitin 2001, kur, nën shoqërinë e Mbretëreshës Susan, gruaja australiane e Lekës, ata rikërkuan nga qeveria greke rezidencën madhështore familjare përballë Hotel Rogner në Tiranë të cilën grekët e kishin përdorur si ambasadë.
Në këtë kuptim, pas shumë uljesh dhe ngritjesh, Geraldina u kthye për të jetuar muajt e fundit të jetës së saj si një besnike shqiptare në tokën e vendit të saj të adoptuar, që ajo e kishte lënë në kaos aq shumë vite më parë.
Geraldine Apponyi, e lindur më 6 gusht 1915, vdiq më 22 tetor 2002.
