Një mikroorganizëm i quajtur Covid-19 po ndryshon modelet, ritmet dhe rregullat e globalizmit. Ai doli nga Kina duke ndjekur të njëjtat rrugë të globalizmit: tregtisë dhe turizmit përmes ajrit, dhe më pas të gjitha mënyrat e tjera të kontaktit midis banorëve të tokës.
Në katër muaj, virusi infektoi 7 milionë njerëz dhe vrau 380,000 prej tyre. Kina është furnizuesi më i madh në botë i produkteve me kosto të ulët, veçanërisht në komponentët mekanikë dhe tekstilet. Është vendi ku shumë kompani perëndimore në njëzet vitet e fundit kanë zhvendosur një pjesë të impianteve të tyre duke ndjekur kosto më të ulëta të punës.
Epiqendra e infeksioneve: Evropa, dhe më pas Shtetet e Bashkuara, ose vendet që kanë bërë më shumë delokalizime ose që varen nga furnizimet kineze. I vetmi kurim ose parandalim i njohur deri më tani është distancimi fizik, që është e kundërta e globalizmit.
Nga 107,000 fluturime në ditë në zero
Me trafikun ajror të bllokuar kudo, për mbi 2 muaj nga Pekini, prodhimet nuk mbërrijnë më as për aktivitete strategjike. Për kompanitë ajrore është shkrirja. Në vitin 2019 rritja e trafikut kishte qenë 75% krahasuar me vitin 2008, vit i krizës së madhe ekonomike dhe parashikimi i IATA për tërë vitin 2020 mesatarisht 107 mijë fluturime në ditë me 4.3 miliardë pasagjerë.
Lufthansa, një kompani gjermane që ka kontakte tradicionale dhe intensive me Azinë, heq 23,000 fluturime të gjata dhe të mesme midis marsit dhe prillit, pushon dy të tretat e punonjësve dhe njofton se do të çmontojë 42 avionë. Vetëm në qershor kompania ajrore gjermane, e cila tani është duke negociuar hyrjen e shtetit si aksioner, ndoshta do të rifillojë me 160 fluturime në ditë. Ndihma shtetërore prej 7 miliardë për Air France. Në SHBA, linjat ajrore po kërkojnë 50 miliardë dollarë ndihmë.
Askush nuk e imagjinonte një paralizë totale të transportit brenda dy javësh, dhe kur makinat dhe të gjitha fluturimet civile ndalen, depot e ruajtjes së naftës bëhen plot me rrezik. Për të dhënë një ide: një jumbo harxhon mesatarisht 63 mijë litra vajguri për të mbuluar 6 mijë kilometrat e fluturimit Milano-New York. Tregu i naftës operon nën sistemin “e ardhmja”, një kontratë me të cilën palët marrin përsipër të shkëmbejnë një sasi të caktuar në një skadencë të caktuar, me një çmim të caktuar.
Por kur kërkesa papritmas bie dhe prodhimi mbetet i njëjtë, ju jeni të gatshëm të paguani për të hequr qafe ngarkesën. Për herë të parë në histori, nafta, më 21 prill, prodhuesit amerikanë paguan 37 dollarë për çdo fuçi të West Texas Intermediate, i konsideruar si pikë referimi për të gjithë naftën e papërpunuar amerikane, për të bërë vend në ruajtje. Sot ajo fuçi, e cila ishte me vlerë 54 dollarë në shkurt, shitet për 37.2 dollarë. Rënia ul çmimet e lëndëve të para, por kudo që bie konsumi, prodhimi dhe kërkesa për çdo të mirë, jo shëndet dhe ushqim. Projektet kërkimore dhe zhvillimore ndalojnë.
Në Mars-Prill, eksportet kineze u rritën me 3-5% falë 9.2 miliardë eurove të mbledhura nga eksportimi i produkteve mjekësore. Tekstilet gjithashtu rriten, shndërrohen në maska, por është një eksport i lidhur me një emergjencë. Fondi Monetar, i cili deri para disa muajve parashikonte një rritje mesatare botërore prej + 3.3% për vitin 2020, tani i frikësohet recesionit më të keq botëror që nga viti 1930, (-3%), me një dobësim të PBB-së për frymë në 170 Vendet (në Itali bien me 9.5%, dhe në Eurozonë prej rreth 7%).
Fondi ka frikë nga një humbje kumulative globale prej 9 trilionë dollarësh për vitet 2020-2021. Kujt do t’i ofrojë Pekini produktet e saj tani? Shenjat e një ndryshimi strukturor në ekonominë e saj të brendshme tashmë po shihen. Shumë kompani evropiane po organizojnë për të shkurtuar zinxhirin e furnizimit: pandemia ka treguar se të qenit i varur nga një furnizues i vetëm është i rrezikshëm.
Shoku i dyfishtë për Afrikën
Virusi sjell gjithashtu probleme, ose mbi të gjitha, për ato kombe në zhvillim që, falë globalizmit, kishin bërë përparime. Në 30 vjet, eksportet e lëndëve të para nga Afrika në Perëndim kishin shkuar nga 127 në 539 miliardë dollarë, dhe PBB mesatare për frymë ishte rritur, duke kaluar në disa vende nga 3,300 dollarë në 4,700. Sot OKB parashikon “uri me përmasa biblike brenda disa muajsh” dhe për vendet në rrezik nga uria numrat rriten nga 135 në 250 milionë njerëz. Ndërsa numri i viktimave dhe infeksioneve nuk janë në gjendje t’i numërojnë ato për shkak të mungesës së kushteve shëndetësore për të gjurmuar virusin.
1% zotërojnë 20% të pasurisë totale
Në Shtetet e Bashkuara me trazirat raciale dhe sociale, 26 milionë deri më tani kanë aplikuar për përfitime të papunësisë. Në 30 vitet e kaluara, ata që ishin të pasur janë bërë edhe më të pasur, dhe ata që ishin të varfër kanë parë që kushtet e tyre të përkeqësohen. Në 1980 1% më e pasur e popullsisë amerikane arriti në 11% të pasurisë totale, në vitin 2014, pasuria e tyre kishte arritur në 20%. Sipas të dhënave më të fundit të Oxfam-it të paraqitura në Davos, 2,153 miliarderë, kanë më shumë para se 60% të popullsisë në botë.
Globalizimi lejon kompani shumëkombëshe të mëdha – siç janë teknologjitë hi-tech, çdo vit duke mos paguar 500 miliardë dollarë në shtetet ku ata fitojnë. Sipas një studimi të fundit nga fondi Fair Tax Mark, botuar nga Fortune, në Dhjetor 2019, gjigantët e Silicon Valley (Amazon, Facebook, Apple, Netflix, Google, Microsoft) paguanin taksat, nga 2010 deri në 2019, ku ata bëjnë fitimet e tyre, 100.2 miliardë dollarë më pak se sa duhet të kishin paguar. Ekspertët e tregtisë e quajnë këtë sistem, “dyfish irlandez me sanduiç holandez”.
Fitimet i drejtohen së pari një kompanie irlandeze, pastaj përmes një të dyte holandeze, në një filial tjetër holandez të vendosur në Bermuda. Kodet e taksave ndryshojnë, dhe loja mund të bëhet një domino.
Pas kësaj krize globale shëndetësore dhe sociale, do të jetë e vështirë të shmanget çështja e rishpërndarjes së pasurisë, e një drejtësie më të madhe.
Kthimi në shtëpi dhe Marrëveshja e Gjelbër
Diçka po ecën: në 5 vitet e fundit 253 kompani në Evropë janë rikthyer të prodhojnë të paktën pjesërisht në vendin e tyre: 39 janë italiane, sidomos disa marka luksoze. Sipas sondazhit të Eurofound, të promovuar nga Komisioni dhe Parlamenti Evropian, Italia, Franca dhe Mbretëria e Bashkuar ishin 3 vendet e BE-së me numrin më të madh të zhvendosjeve nga 2015 e tutje.
Po kthehen në vendet e origjinës për një riorganizim global të kompanisë (61% të rasteve), për të shkurtuar kohën e dorëzimit (55%), për prestigjin e ri të garantuar nga “made in” si dhe duke ndjekur gjithashtu detyrimin për të shkruar në etiketë origjinën e lëndës së parë (48%). Në pandeminë 2020, kjo prirje mund të përshpejtohet, edhe sepse një ndjeshmëri e re po lulëzon, veçanërisht te të rinjtë, gjë që i shpërblen ata që prodhojnë duke respektuar rregullat e tregtisë së ndershme.
Ndërkohë, brenda Parlamentit Evropian është krijuar një aleancë globale e përbërë nga ministra nga 11 vende, 79 eurodeputet, 37 CEO, 28 shoqata biznesi ose konfederata sindikale dhe OJQ më të mëdha. Qëllimi është që ta shndërrojmë një fatkeqësi në një mundësi: me miliardat e alokuara për rindërtim, të zhvillojmë një model më të qëndrueshëm të prosperitetit. Do të thotë të filloni Marrëveshjen e Gjelbër Evropiane, planin e Komisionit të ri Evropian për të arritur deri në vitin 2050 në një BE pa CO2. Ajo u prezantua më 11 dhjetor, pikërisht kur COVID-19 filloi rrugëtimin e tij shkatërrues.
Përgatiti: Aleks Martin Kapllaj
