Paketa gjermane e kushteve për integrimin mund t’i shërbejë politikës shqiptare për të dalë nga kriza e saj, por vendi ka një krizë më të thellë që kërkon reflektim. Kështu shprehet Neritan Sejamini, drejtues i Exit.al për gazetën Mapo duke propozuar një reflektim më të thellë të politikës.
-Çelja e negociatave me Bashkimin Europian më 18 Tetor duket se do të realizohet, por do të qëndrojnë në fuqi kushtet e vendosura nga Gjermania. A mund ta shohim dokumentin gjerman si udhërrëfyes për të dalë nga kriza politike ku gjendet vendi ynë sot?
Varet se çfarë kuptojmë me krizë. Nëse krizë konsiderojmë thjesht daljen e opozitës nga Kuvendi dhe bojkotimin e zgjedhjeve lokale, si reagim ndaj grabitjes në bashkëpunim me krimin të zgjedhjeve nga shumica socialiste, kushtet e Gjermanisë mund të përbëjnë një nxitje për zgjidhjen e saj. Veçanërisht, ato do të ushtrojnë trysni për të nxjerrë drejtësinë nga kriza institucionale e ardhur nga mungesa e gjykatave të larta, të Prokurorit të Përgjithshëm dhe prokurorisë së posaçme kundër korrupsionit dhe krimit.
Por kriza që kalon sot vendi është krizë shumë më e thellë. Është një krizë e përgjithshme e demokracisë dhe shtetit të së drejtës, të cilat janë zëvendësuar me pushtetin e pakontrolluar autokratik të kryeministrit. Në themel të kësaj krize është gjendja e partive politike. Partitë politike shqiptare janë përgjithësisht institucione autokratike, pa demokraci të brendshme, pa transparencë dhe pa llogaridhënie. Në mënyrë të veçantë, sëmundja më e rëndë e partive është financimi në mënyrë të paligjshme nga interesa privatë apo kriminalë. Parti të tilla prodhojnë qeveri të kapura nga interesa private dhe kriminale që sjellin një qeverisje gjithashtu të kapur nga interesa private dhe kriminale. Zgjidhja e kësaj krize kërkon një reflektim të thellë dhe reformim të vetërregullimit kushtetues politik dhe qeverisës së vendit.
— A është e aftë tani Shqipëria të plotësojnë nëkohën e duhur kushtin themelor, të ngrejë Gjykatën e Lartë dhe atë Kushtetuese, apo do zvarritemi pa fund të rrugën e integrimit?
Formalisht një pjesë e madhe e këtyre kushteve do të realizohet shumë shpejt, brenda pak muajsh, veçanërisht krijimi i gjykatave të larta dhe kushtetuese, dhe institucioneve të tjera të sistemit të drejtësisë. Jam i bindur se do të ketë edhe disa hetime politikanësh të lartë me krijimin e SPAK-ut. Po prapë, këto janë arritje formale, arritjet e mirëfillta kërkojnë një vullnet dhe përkushtim të fortë politik. Megjithë propagandën se SPAK do të çrrënjosë krimin dhe korrupsionin, krimi dhe korrupsioni më Shqipëri do të fillojë të luftohet vetëm kur në pushtet do të vijë një grup njerëzish, të cilët nuk janë të kapur nga interesat private dhe kriminale dhe nuk kanë për qëllim pasurimin personal. Vetëm një qeveri e tillë do të fillojë të pastrojë politikën dhe vendin nga krimi dhe korrupsioni.
-Thelbin e kushteve e përbëjnë zgjedhjet dhe vota e lirë. A ka garanci që një reformë e re zgjedhore do të sjellë zgjedhjet e lira e të ndershme?
Si në çdo gjë ndryshimi nuk vjen menjëherë dhe nuk vjen pa vështirësi. Në Shqipëri nuk ka për të pasur zgjedhje krejtësisht të lira dhe të ndershme menjëherë. Ky është një proces gradual që kërkon vullnet politik dhe kërkon përparim në shumë drejtime që të arrihet. Natyrisht një ligj më i përshtatshëm për kushtet shqiptare mund të ndihmojë për të sjellë përmirësime, po kaq nuk mjafton. Është e nevojshme që të ndryshojë administrimi partiak i zgjedhjeve, të ndryshojë natyra klienteliste e partive politike në të cilat militantët punojnë për të fituar zgjedhjet që të punësohen në mënyrë masive në administratën publike. Mbi të gjitha duhet të zgjidhet problemi i financimit të partive politike, përfshi fushatat e tyre zgjedhore.
-Dhe së fundmi, meqë u zgjidh “problemi gjerman” a mund të priten surpriza të tjera nga shtete të tjera të BE-së në vendimmarrjen finale për Shqipërinë?
Me gjasa nuk do ketë surpriza. Gjermania ka arritur një konsensus me Francën dhe Hollandën për të miratuar hapjen e negociatave në Këshillin Europian të Tetorit me kushtin që Komisioni Europian të mos ulet në tavolinë me qeverinë shqiptare pa u plotësuar kushtet që tashmë janë publike.
