Nga Aranit Muraçi
Sipas një studimi të kryer nga “Westminster Foundation for Democracy” dhe Instituti për Zhvillim dhe Inovacion, rajoni i Ballkanit Perëndimor humb miliarda euro çdo vit për shkak të migrimit nga qytetarët, kryesisht të rinjtë.
Studimi merr parasysh si kostot e lidhura me arsimin, 2.46 miliardë euro, ashtu edhe humbjen e mundshme në rritjen e PBB-së për shkak të largimit të pjesës më të shëndetshme dhe të aftë për punë të shoqërisë, që është rinia. Kostot që lidhen me arsimin e financuar nga shteti ndryshojnë për çdo individ dhe janë të lidhura si me nivelin e arsimit ashtu edhe me kohën e kaluar në shkollë – diku nga 8 deri në 20 vjet.
Duke marrë parasysh këto variabla, studimi vlerëson ndër të tjera se humbjet totale të arsimit, që lidhen me të rinjtë që largohen nga vendet e Ballkanit Perëndimor në një vit variojnë nga një minimum prej 840 milionë euro në 2,46 miliardë euro. Studimi vendos një çmim prej rreth 25,000 euro për koston totale të shkollimit të një individi, në vendet e Ballkanit Perëndimor, që përfaqëson kostot e lidhura me nëntë vitet e shkollës fillestare, tre vitet e shkollës së mesme dhe pesë vjet – mesatarisht – të arsimit të lartë. Por i tërë ky investim, nga fakti që mungon meritokracia dhe vlerësimi i duhur, i demotivon të rinjtë kur dalin në tregun e punës, ndaj edhe si zgjidhje ata shohin largimin, ndonëse kostoja më e madhe rëndon mbi vendin e origjinës.
Vendet e Ballkanit Perëndimor kanë një histori të gjatë emigrimi, duke arritur nivele që janë ndër më të lartat në botë. Kurse Shqipëria konsiderohet prej ’90, një ndër vendet me emigracionin më të lartë, në rajon. Bosnje-Hercegovina konsiderohet një nga vendet më të goditura në rajon, pasi studimet thonë se pothuajse gjysma e qytetarëve të lindur në vendin e Ballkanit Perëndimor nuk jetojnë më atje. Rekord mban Kosova – e cila humbi 15.4 për qind të popullsisë së saj midis 2007 dhe 2018. Studimi tregon se rënia e PBB-së – për shkak të rënies së konsumit – është edhe më e ndjeshme.
Është llogaritur se vendet e Ballkanit Perëndimor humbasin, për shkak të migrimit të të rinjve, 3.08 miliardë euro çdo vit në rritjen e mundshme të PBB-së. Shtimi i kësaj shifre së bashku me vlerësimin për shpenzimet arsimore sjell një total prej rreth 5.5 miliardë euro në vit. Dhe një pjesë të mirë të kësaj shume, ndonëse studimi nuk jep vlerësime specifike, e mban vendi ynë.
Sakaq, emigracioni në vendin tonë, ka shënuar një cikël tjetër rritës pas vitit 2017 sipas INSTAT. Rishikimi vjetor i popullsisë i kryer nga Instituti i Statistikave evidenton se nga viti 2011-2022 janë larguar në emigracion 7.5 % e popullsisë së vendit tonë, ose 213,748 persona. Kjo përllogaritje është akumulim i emigracionit neto (diferenca ndërmjet të ikurve dhe të kthyerve) në 10 vitet e fundit.
Sipas të dhënave të INSTAT popullsia nga të dhënat e censit 2011 ishte 2,831,741 persona, teksa me të dhënat e emigracionit neto kanë ikur nga vendi 213,748 persona ose 7.5 % e popullsisë që u numërua me 2011. Në vitin 2021 u regjistrua dhe niveli më i lartë i të larguarve neto nga vendi në një dekadë, me gati 33 mijë persona që ikën pa kthim. Ritmet e ikjes u përshpejtuan ndjeshëm pas frenimin në periudhën e pandemisë. Megjithatë, në realitet emigracioni është më i lartë se, përllogaritjet nga migracioni neto. INSTAT vlerëson se lëvizjet e njerëzve që hyjnë dhe dalin nga vendi (migracioni ndërkombëtar), është komponenti më i vështirë për tu matur, duke qenë se Shqipëria nuk ka ende një regjistër popullsie.
Popullsia e Shqipërisë filloi të ulet që nga viti 1990, si pasojë e një emigracioni masiv. INSTAT përllogarit se gjatë viteve 2011-2020 vlerësohet se, mesatarisht 42 mijë persona kanë emigruar çdo vit. Arsyet kryesore për emigracionin kanë të bëjnë me mundësi më të mira për punë, pagesë dhe trajtim më i mirë, arsimim dhe kujdes shëndetësor efikas kryesisht në vendet e BE-së. Punësimet sezonale, apo bashkimi i përkohshëm me familjarët, nuk llogariten në largimet masive.
Ashtu si thuajse e tërë Evropa Lindore që doli nga komunizmi pas ‘90, Ballkani Perëndimor ka nevojë për një rishikim të politikave qeverisëse, si dhe një shkëputje drastike me praktikat e kaluara, që tendenca të ndryshojë dhe shpresa të rikthehet në të ardhmen. Shqipëria ka nevojë së pari për një studim, që të kuptojë se përse i largohen vazhdimisht të rinjtë, sikurse më tej, edhe për politika më efikase, para se të frenojë ose të ngadalësojë fenomenin, sa të mos jetë vonë. /Liberale.al/
