“Mendova, “Do t’ua tregoj këto video fëmijëve të mi dhe do t’u them se çfarë na u desh të kalonim”, thotë Diana Totok.
Ndërsa Diana Totok dhe motra e saj ia dolën përmes gardhit me tela që ndante Rumaninë nga Ukraina të kapnin dorën e babait, asaj i shkoi mendja se mund të mos e shihte më kurrë.
Ligjet e reja të Ukrainës gjatë kohës së luftës e ndaluan babanë e tyre, një pastor, të ikte nga vendi me ta. Sidoqoftë, ai u premtoi vajzave të tij adoleshente dhe gruas, Svetlana, se do të takoheshin përsëri së shpejti.
“Po qaja dhe kisha një atak paniku… isha shumë i frustruar dhe e frikësuar,” thotë Totok. “Ende nuk jam e sigurt nëse do ta shoh përsëri apo jo”.
Dy javë më parë, shqetësimi më i madh i 19-vjeçares ishte të linte përshtypje të mirë në praktikën e saj të re. Tani kishte vetëm disa sekonda për t’i thënë lamtumirë babait, vendit të saj dhe çdo pamjeje të jetës që mendonte se do të kishte.
E vetmja mënyrë që Totok mendoi për ta kaluar këtë moment ishte ta filmonte atë. Jo vetëm që donte të dëshmonte atë që po ndodhte në Ukrainë, por, që nga fillimi i bombardimeve ditë më parë, ajo e kishte pasur më të lehtë të përpunonte tmerrin që po shihte përmes objektivit të kamerës.
“Ndihet si një film horror dhe nuk e di, xhirimet janë vetëm një nga mënyrat se si mund të vendos gjithçka që më shkon në mendje, si, në rregull… Po filmoja këtë moment dhe mw erdhi direkt në mendje si do ta editoja, çfarë kënge do t’i vendosja, të gjitha këto”, thotë ajo.
Videoja e lamtumirës është parë më shumë se 20 milionë herë. Ajo tregon babain e saj që mbështet fytyrën pas gardhit dhe puth ballin e vajzave, përmes një boshllëku në tel.
Ajo dhe motra e saj, Darina 17-vjeçare, hipën në një tren me nënën e tyre, duke udhëtuar në thellësi të Rumanisë, duke u lutur që babai i tyre të jetonte për t’i parë përsëri.
“Ne u zgjuam sepse na thirri nëna e saj dhe ajo tha: “Vajza, lufta ka filluar, ata po bombardojnë kudo”.
Kur Totok mësoi se baza ajrore ushtarake në qytetin e saj Mykolaiv, pranë kufirit të Krimesë në jug, ishte bombarduar, ajo e dinte se duhej të kthehej tek familja e saj. “Po largohesha nga shtëpia e shoqes sime dhe fjalët e saj të fundit për mua ishin: “Mirupafshim, mos vdis!” E dini, ishte disi qesharake, por nuk është kështu.”
Atë natë, të katër Totokët u mbërthyen në të njëjtin shtrat duke u përpjekur të flinin, ndërsa dëgjonin avionët lart. “Ishte e frikshme, i kishim të gjitha rrobat, gati për të shkuar në bodrum,” thotë ajo.
Atëherë Totokut i shkoi mendja se ajo që po i ndodhte meritonte të dokumentohej, ndaj nxori telefonin dhe filloi të regjistronte për herë të parë.
https://youtu.be/7mlMyYIp6bA
“Në Luftën e Dytë Botërore, nuk kishte pajisje dhe as filmime… E dija që këto video do të ishin historike,” thotë ajo. “Mendova, ‘Do t’ua tregoj këto video fëmijëve të mi dhe do të them se kjo është ajo që na u desh të kalonim”.
Totok është një nga dhjetëra të rinjtë, kryesisht gra, të cilët kanë ndarë jetën e tyre të përditshme në Ukrainë në TikTok.
Profesorja e asociuar Aimée Morrison, një studiuese e kulturës në internet në Universitetin e Waterloo-s në Toronto, thotë se megjithëse luftërat janë dokumentuar më parë në mediat sociale, formati i video ditarit të TikTok e ka bërë mbulimin në Ukrainë të ndihet më personal dhe i menjëhershëm.
“Ne e imagjinojmë veten në situatën e tmerrshme në të cilën ata gjenden, ajo bëhet e vërtetë për ne,” thotë ajo. “Edhe orientimi vertikal i [ekranit] i ndryshon gjërat … duket sikur jeni miq me këtë person sepse ai është afër kamerës”.
Komentet në TikTok të Totokut pasqyrojnë këtë lidhje intime, duke i thënë asaj se ata po luten për familjen dhe babanë e saj dhe duke thënë vazhdimisht se sa e tmerrshme është situata.
Ndryshe nga platformat si Twitter ose Instagram, të cilat kryesisht u tregojnë përdoruesve përmbajtje që njerëzit që ata ndjekin tashmë e kanë pëlqyer ose shpërndarë, TikTok është shumë më pak i varur nga rrjetet sociale. “Absolutisht do të ndryshojë mënyrën se si ne mendojmë për konfliktin” thotë Morrison. “Lufta është shkruar tradicionalisht si historia e njerëzve të mëdhenj që marrin vendime ushtarake.”
Në ditën e dytë të luftës, prindërit e Totokut vendosën se duhej t’i kalonin vajzat e tyre përtej kufirit.Ky ishte një moment tjetër i filmuar nga Totok: duke hedhur rroba në një çantë, duke nu ndalur me frikë sa herë që një aeroplan fluturonte sipër. Ndërsa e kuptoi se po linte kafshët shtëpiake dhe shtëpinë e saj prej 16 vitesh pas, ajo nisi të qante. Por në vend që ta fshihte, ajo e la kamerën të ndezur.
Morrison thotë se ka “një fuqi” në viktimat e luftës që e bën botën “të dëshmojë atë që po kalojnë”. “Shumë nga ato që po shohim në internet tani janë përshkruar në të kaluarën si dëmi kolateral i luftës … por këto janë jetët e njerëzve dhe dëmi kolateral mund të flasë tani”, thotë ajo.
Një tjetër TikToker, 20-vjeçarja Valeria Shashenok, jeton në qytetin verior të Chernihiv të bombarduar rëndë dhe ka përdorur humor të errët dhe meme për të treguar shkatërrimin.
Ajo i ka çuar shikuesit në një turne të stilit MTV Cribs në strehën e saj me bomba, ka kërcyer nën tingujt e sirenave të sulmit ajror dhe ka bërë gjeste të egra, përpara blloqeve të shkatërruara të banesave.
Morrison thotë se komedia ka qenë gjithmonë një element kryesor për ata që janë në vijën e parë të tragjedisë dhe, megjithëse mund të jetë befasuese për disa, kjo shkrihet në mënyrë të përkryer me kulturën e internetit të brezave të rinj.
“Të shndërrosh gjërat që janë jashtë kontrollit tënd në gjëra qesharake është pikërisht ajo mbi të cilën janë ndërtuar mediat sociale. Kjo është ajo mbi të cilën bazohet shprehja e të rinjve”, thotë ajo.
Diana, Darina dhe Svetlana tani jetojnë në një banesë me një numër refugjatësh të tjerë dhe motrat kanë gjetur mënyra për të ndihmuar ukrainasit e tjerë, madje edhe nga përtej kufirit.
“Është çmenduri sa shumë shikime kanë [videot e mia], por është diçka interesante, në fakt, sepse ne po mbledhim para. Unë vendos një lidhje në biografinë time në TikTok tim në mënyrë që njerëzit të mund të dhurojnë”, thotë Totok. “Kam marrë shumë mesazhe në Instagram… duke thënë: “Nëse njihni dikë, dikë që është në kufi me, si Poloninë, familja ime është gati të pranojë një familje.”
Gjatë gjithë kohës, familja përpiqet të mbajë lidhje me babain e tyre. “Ne po përpiqemi ta telefonojmë atë të paktën një herë në gjashtë apo më shumë orë, vetëm që të dimë se ai është ende gjallë”, tha ajo.
Totok regjistroi një nga këto video thirrje. Në të, familja grumbullohet rreth një telefoni, buzëqeshja e babait të saj mbush pjesën më të madhe të kornizës ndërsa vajzat bëjnë forma zemre me duart e tyre. “Të filmosh, të ndihmon për një çast”, thotë Totok.
